All Souls' Celebrations in Catholic Contexts
De Herdenking van Allerzielen in Katholieke Contexten
All Saints (1 November) and All Souls (2 November) are celebrated at cemeteries in Europe each year. But, the originally Roman Catholic background of the holidays are not always emphasized anymore. Last week, my colleague Helena Nordh described the candle-lit night at a cemetery in Eskilstuna, Sweden. Her narrative shows that the celebration of All Souls is not necessarily religious anymore, but has become a secular way to remember the dead.
Elk jaar worden op begraafplaatsen in Europa de feestdagen Allerheiligen (1 november) en Allerzielen (2 november) gevierd. Niet altijd wordt het van oudsher rooms-katholieke karakter van de dagen meer benadrukt. Zo schreef collega Helena Nordh een week geleden over een ‘lichtjesbijeenkomst’ op een begraafplaats in Eskilstuna, Zweden. Haar omschrijving laat zien dat het vieren van Allerzielen niet meer religieus hoeft te zijn, maar ook een seculiere wijze is geworden om overledenen te herdenken.
My research for this project takes place in, amongst others, Maastricht and Luxembourg-city: two towns with originally Roman-Catholic backgrounds. How is All Souls celebrated in these contexts, which are historically Catholic but increasingly secular?
Het onderzoek dat ik voor het project doe, vindt onder andere plaats in de steden Maastricht en Luxemburg: twee steden met een van origine rooms-katholieke achtergrond. Hoe wordt Allerzielen gevierd in deze contexten, die van oudsher katholiek zijn, maar die in toenemende mate seculier worden?
In order to answer this question, I collected data from two communal cemeteries: Tongerseweg in Maastricht, and Merl-Belair in Luxembourg-city. Similarities between the cemeteries abound. Both cemeteries are municipal, and present themselves as ‘communal’ and religiously non-affiliated. Deceased with diverse religious and cultural backgrounds are buried at both cemeteries. And, the weeks prior to All Souls are the annual highlights at the graveyards.
Om dit te onderzoeken, verzamelde ik gegevens op twee gemeentelijke begraafplaatsen: de Tongerseweg in Maastricht en Merl-Belair in Luxemburg.1 Beide begraafplaatsen zijn gemeentelijk en presenteren zich als openbaar en niet-gerelateerd aan het rooms-katholicisme of een andere religie. Op beide begraafplaatsen zijn overledenen begraven met diverse religieuze en culturele achtergronden. En op beide begraafplaatsen zijn de weken voorafgaand aan Allerzielen het hoogtepunt van het jaar.
Merl-Belair (Luxembourg)
The cemetery Merl-Belair is one of the largest cemeteries in Luxembourg-city. It is a communal cemetery, with separate sections dedicated to Jews and Muslims from all over the country. Graves of minorities of other religious backgrounds are scattering throughout other parts of the cemetery.
Begraafplaats Merl-Belair is één van de grootste begraafplaatsen in de stad Luxemburg. Het is een openbare begraafplaats, met aparte secties waarop joden en moslims uit het hele land begraven kunnen worden. Graven van minderheden met andere religieuze achtergronden zijn verspreid over de grafvelden te vinden.
The preparations for the celebration of All Souls began several weeks ago. Employees of the maintenance and landscaping team trimmed all hedges and trees, removed fallen autumn leaves, raked the paths, and put up loudspeakers. Families visited the graves of their loved-ones, cleaned them, and adorned them with flowers.
De voorbereidingen voor het vieren van Allerheiligen is al enige weken geleden begonnen. Medewerkers van de groenvoorziening hebben alle bomen en heggen gesnoeid, de herfstbladeren weggehaald, de paden aangeharkt en luidsprekers neergezet. Families hebben graven bezocht om deze schoon te poetsen en te versieren met bloemen.
At Friday 1 November, around 3.30pm, I am dropped off at the entrance of the cemetery. I am glad to have been brought here: all parking lots are full, and cars are parked in all the streets surrounding the cemetery. As All Saints is a public holiday in Luxembourg, many people are able to visit their deceased loved ones on this particular day. While entering the cemetery, I am joined by dozens of others. They purposefully walk to the graves of their deceased relatives. The cemetery consists of nearly forty small grave fields and almost 2,500 graves. I notice that at around eighty percent of the graves, families are present: at times only an elderly couple, at times a more extended family with (grand)parents, children, uncles and aunts.
Op vrijdag 1 november word ik rond half 4 ’s middags bij de begraafplaats afgezet. Ik ben blij dat iemand me hier naartoe gebracht heeft: alle parkeerplaatsen staan vol met auto’s, net als de straten rondom de begraafplaats. Omdat Allerheiligen in Luxemburg een vrije dag is, bezoeken veel mensen hun overleden dierbaren op deze dag. Ik loop de begraafplaats op, met nog tientallen anderen. Zij lopen direct naar het graf van hun dierbaren. De begraafplaats bestaat uit bijna veertig kleine grafvelden, met meer dan 2.500 graven. Ik zie dat rondom ongeveer tachtig procent van de graven families opgesteld staan: soms alleen een ouder echtpaar, soms meer uitgebreide families met (groot)ouders, kinderen, ooms en tantes.
While walking in the direction of the main chapel in the middle of the cemetery, the service begins. Inside the chapel, seven priests, dressed in white, are gathered, surrounded by a few dozen acolytes. The service lasts around fifteen minutes and is transmitted via loudspeakers throughout the cemetery. There are prayers and songs, and the Bible texts related to the liturgy of this day are read out loud; as it is not a Holy Mass, there is no Eucharist. All is done in Luxembourgish, German, and French – the three official languages in Luxembourg.
Terwijl ik richting de kapel in het midden van de begraafplaats loop, begint de dienst. In de kapel staan zeven priesters in witte gewaden, met daarom heen een paar tientallen misdienaars. De dienst die volgt, duurt ongeveer een kwartier. Door middel van luidsprekers, die overal op de begraafplaats staan opgesteld, kan iedereen horen wat er gezegd en gezongen wordt. Er wordt gebeden, gezongen, en de Bijbelteksten die bij deze dag in het liturgische jaar horen, worden voorgelezen. Aangezien het geen Heilige Mis is, is er geen eucharistie. Alles gebeurt in het Luxemburgs, Frans, en Duits – de drie officiële talen van het land.
While instrumental music sounds though the loudspeakers, the priests and acolytes walk outside. They traverse the main paths of the cemetery, and pass by all the grave fields. They bless all the graves with holy water, irrespective of who is buried there. The priests pass all the fields, except the Jewish and Islamic sections of the cemetery. By doing this, the ‘separate status’ of these fields becomes clearly visible. This status is also accentuated by the absence of flowers and family members at the graves. After about ten minutes the priests have finished their rounds. They gather at the chapel again, and pray together once more. Again, the prayers are transmitted via loudspeakers over the entire cemetery. Around 4pm, the celebration is over.
Terwijl instrumentale muziek door de luidsprekers galmt, lopen de priesters met hun misdienaars naar buiten. Ze lopen over de hoofdpaden langs alle grafvelden. Met wijwater worden alle graven gezegend – onafhankelijk van wie waar begraven ligt. De priesters lopen overal langs, behalve langs het islamitische en joodse grafveld. De ‘aparte status’ van deze velden wordt hierdoor extra benadrukt. Ook de afwezigheid van familieleden en bloemen op joodse en islamitische graven valt deze middag extra op. Na tien minuten hebben de priesters alle grafvelden afgelopen. Ze verzamelen zich weer in de kapel en er wordt wederom gebeden. Ook deze gebeden zijn overal op de begraafplaats te horen. Rond 4 uur is het gebeuren voorbij.
Most families leave the cemetery directly, probably going home or to a café to find shelter from the drizzling rain. It feels like a collective exodus. Some families stay behind, to talk to others they meet at the cemetery, and to visit the graves of acquaintances.
De meeste families verlaten direct de begraafplaats, om thuis of in een café te schuilen voor de miezerige regen. Het voelt als een collectieve exodus. Sommige families blijven nog achter, om te praten met anderen die ze ontmoeten op de begraafplaats of om graven van bekenden te bezoeken.
I ask some people about the celebration. A young woman tells me: “Somebody of our family has to go to the grave each year, this year it happens to be me. Somebody has to be there, to show others we are there. The grave needs to be cleaned, and we need to visit it. Otherwise, what will others say about us?” Her words echo what I have heard other people say, especially younger people: it is a tradition to go, a family affair, and something you do to keep up the ‘good image’ of the family. It seems as if religion has been taken out of the equation. However, cemeteries like Merl-Belair remain often visited in this period of the year. Perhaps this shows there is still a need for ritual, but not necessarily an ecclesiastical one (cf. Venbrux 2012).
Ik spreek sommige personen aan en vraag ze naar het gebeuren. Eén jonge vrouw vertelt me: “Iemand van onze familie moet naar het graf elk jaar, dit jaar ben ik het. Iemand moet gaan, om te laten zien dat we er zijn. Het graf moet netjes zijn en we moeten het bezoeken; wat zullen mensen anders over ons zeggen?” Haar woorden lijken exemplarisch voor wat ik heb gehoord van meerdere mensen, vooral van een jongere generatie: het is traditie om te gaan, een familieaangelegenheid, en iets wat je doet om het imago van ‘zorgende familie’ hoog te houden. Het lijkt alsof deze traditie weinig meer te maken heeft met het geloof. En toch zijn begraafplaatsen, zoals Merl-Belair, drukbezocht in deze periode van het jaar. Wellicht laat dit zien dat er nog altijd behoefte is aan ritueel, zelfs als deze niet meer kerkelijk van aard is (zie ook Venbrux 2012).
Tongerseweg, Maastricht (the Netherlands)
The municipal cemetery Tongerseweg in Maastricht is likewise a ‘communal’ cemetery: people of all religious backgrounds can be buried there. Historically, the cemetery had a large Catholic section and a smaller Protestant one. Nowadays, the cemetery has separate sections for Jews, Muslims, and Armenians. To emphasize its ‘communal’ character, the cemetery has organized a public procession to commemorate the dead with the mayor of the town, its council members, brass bands (Dutch: harmonie), the ‘city guards’ (Dutch: schutterij), scouts, and other civil organizations. Each year, the commemoration takes place on the Sunday prior to All Saints; in this case, Sunday 27 October. Interestingly, an additional All Souls celebration was organized on Saturday 2 November in the evening.
De gemeentelijke begraafplaats Tongerseweg in Maastricht is een openbare begraafplaats: mensen van alle religieuze achtergronden kunnen hier begraven worden. Van oudsher bestond de begraafplaats uit een overwegend katholiek deel en een kleiner protestants gedeelte. Tegenwoordig heeft de begraafplaats speciale delen voor moslims, joden en Armenen. Om het openbare karakter van de begraafplaats te benadrukken, is gekozen voor een openbare herdenking met de burgemeester, wethouders, harmonie, schutterij, de scouting en andere organisaties. Deze rondgang vindt jaarlijks plaats op de zondag voor Allerheiligen; in dit geval zondag 27 oktober. Een additionele Allerzielen-viering is gehouden op zaterdagavond 2 november.
It is busy in the weeks leading up to the public commemoration. A make-shift flower stall is erected just outside the cemetery; here, people can buy flowers, flower arrangements and chrysanthemums to put on the graves of their loved ones. Employees of the landscaping team have mowed the lawns, raked the leaves, trimmed the hedges. White and yellow chrysanthemums are placed on war graves. Families have brought flowers and have cleaned the graves ferociously with soap. All has been done to make sure the cemetery and the graves look beautiful and clean for the special occasion. Like at Merl-Belair, religious differences are emphasized through these actions. The growing sea of flowers does not reach the Jewish and Islamic sections. And, almost no flowers are laid down at graves in the historical Protestant section of the cemetery.
In de week voorafgaand aan de openbare herdenking is het al druk op de begraafplaats. Buiten de poorten van de begraafplaats staat een geïmproviseerde bloemenstal, waar mensen een bloemstuk, potchrysant of losse bloemen kunnen kopen voor op het graf van hun dierbaren. Onderhoudsmedewerkers van de begraafplaats hebben het gras gemaaid, de bladeren weggeharkt, de heggen gesnoeid. Grote gele en witte potchrysanten zijn bij alle oorlogsgraven gezet. Families brengen bloemen en maken graven grondig schoon met sop. Alles om ervoor te zorgen dat de begraafplaats en de graven er op de speciale dag mooi en schoon bijliggen. Net als in Merl-Belair worden ook hier verschillen benadrukt door deze speciale gebeurtenis. De groeiende bloemenzee is uitgebleven op de islamitische en joodse gedeelten. Zelfs op het van oudsher protestantse gedeelte worden nauwelijks bloemen neergelegd.
The Sunday afternoon commemoration lasts about an hour. Main participants in the procession are the mayor and members of the city council, veterans, the Dutch military, scouts, brass bands, and several choirs (such as the Maastrichter Staar). Wreaths are laid down for the remembrance of all deceased buried at the cemetery, at the newly erected monument for senseless violence, at the Holocaust memorial at the Jewish cemetery, and at the different monuments for other war victims and soldiers. A striking difference to the celebration in Luxembourg is the absence of families gathered at the graves of their loved ones.
De rondgang op zondagmiddag duurt ongeveer een uur. Rollen zijn weggelegd voor de burgemeester en wethouders, veteranen, Nederlandse strijdkrachten, scouting, harmonie en verschillende koren, waaronder de Maastrichter Staar. Kransen worden gelegd voor alle overledenen in het algemeen, bij het nieuwe monument voor zinloos geweld, op het Holocaust-monument op de joodse begraafplaats en bij ererotondes voor de herdenking van oorlogsslachtoffers en militairen. Een opvallend verschil met de herdenking in Luxemburg is de afwezigheid van familieleden bij de graven van overledenen.
In addition to this communal commemoration, on Saturday evening 2 November a small Roman-Catholic commemorative ceremony takes place. Dean John Dautzenberg visits the cemetery for a short vigil, held at the small Catholic chapel. The ceremony is organized by the church council of the Saint Servatius Basilica in Maastricht, the cemetery management, and one of the largest funeral undertakers in town. About two hundred people are present. They all receive a candle, while walking in a procession on the torch-lit pathway towards the chapel. The chapel is situated in the middle of the historical Catholic section of the cemetery, and is surrounded by a few hundred graves. At the end of the vigil, the Dean – assisted by an acolyte – processes through this Catholic grave field, blessing the graves with holy water.
Naast deze algemene herdenking vindt er op zaterdagavond 2 november een kleinschalige rooms-katholieke herdenkingsdienst plaat. Deken John Dautzenberg bezoekt de begraafplaats voor een kleine avondwake, opgedragen in de katholieke kapel. De avond is georganiseerd door het kerkbestuur van de Sint Servaasbasiliek, het management van de begraafplaats en één van de grootste uitvaartverzorgers in de stad. Ongeveer tweehonderd mensen zijn aanwezig. Grafkaarsjes worden uitgedeeld aan alle bezoekers, die in een processie tussen fakkels door naar de kapel lopen. De kapel ligt midden in het van oudsher katholieke gedeelte dat honderden graven telt. Aan het eind van de wake maakt de deken, geassisteerd door een acoliet, een rondgang om de kapel en zegent hierbij de omringende graven met wijwater.
The main ceremony at the Tongerseweg cemetery is thus communal and public in nature, not religious. Talking to the cemetery manager, he mentioned the cemetery does not want to commit itself to one religion, but wants to be open to all. According to him, it is important for the cemetery to emit this public character by organizing a public commemoration. Still, the Catholic context of Maastricht does have a special place at the cemetery, as the vigil on All Souls’ evening shows.
Op de Tongerseweg is de voornaamste gebeurtenis in deze periode dus gemeentelijk van aard geweest, niet religieus. In gesprek met de beheerder van de begraafplaats noemde hij dat de begraafplaats zich niet wil committeren aan een religie, maar openbaar is. Het is volgens hem belangrijk deze openheid uit te stralen in alle activiteiten die georganiseerd worden, iets dat succesvol bereikt is met de openbare herdenking. Toch is het van oudsher katholieke karakter van Maastricht nog duidelijk te zien op de begraafplaats, zoals in de avondwake op Allerzielen.
Due to planning difficulties, I have been unable to visit the cemetery Tongerseweg in Maastricht myself. I thank Corry Koster for sharing her photographs and insights. This blogpost is based on her insightful observations. All pictures from Maastricht by Corry Koster; all pictures from Merl-Belair by Mariske Westendorp.
In verband met de planning kon ik zelf niet aanwezig zijn op de Begraafplaats Tongerseweg in Maastricht. Ik dank Corry Koster voor het delen van haar inzichten en foto’s. Deze blogpost is geschreven op basis van haar heldere en interessante observaties in Maastricht. Alle foto’s van Maastricht zijn gemaakt door Corry Koster; alle foto’s van Merl-Belair zijn gemaakt door Mariske Westendorp.
Further reading:
Eric Venbrux (2012). “New identity of All Souls’ day celebrations in the Netherlands: Extra-ecclesiastic commemoratin of the dead, art, and religiosity.” In Emotion, identity and death: Morality across disciplines, ed. by Douglas Davies and Chang-Won Park, pp. 161-173. Farnham: Ashgate Publishing.